Analiza wpływu człowieka na jeziora: Badanie chemicznych wskaźników antropopresji

26 04 2024

Czy turystyka ma wpływ na czystość wód jeziornych? Szukając odpowiedzi na to pytanie, w ramach projektu Interreg Lakes connect przeprowadziliśmy badania pilotażowe w wybranych jeziorach w Polsce, na Litwie i Łotwie. Wyniki mogą dostarczyć cennych danych na temat wpływu turystyki na jakość wód jeziorowych, co pozwoli na opracowanie skutecznych strategii ochrony tych ekosystemów.

 

Zdjęcie: Pobieranie próbek wody do badań.

Analiza jakości wody w jeziorach jako kluczowy wskaźnik zawartości pierwiastków biogennych i oceny stanu środowiska:

Analiza jakości wody w jeziorach jest kluczowa dla zrozumienia ogólnej zawartości pierwiastków biogennych. Ma istotne znaczenie dla oceny stanu wody oraz jej wpływu na środowisko.

Oprócz analizy liczby cząstek mikroplastiku w wodzie i osadach jeziornych, głównie przeprowadzonej przez naszego Partnera – Łotewski Instytut Ekologii Wodnej, przeprowadziliśmy badania chemiczne zebranych próbek wody. Badania te zostały przeprowadzone w laboratoriach Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych Uniwersytetu Warszawskiego oraz na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego.

Pozwoliło nam to na określenie różnic w jakości wody między różnymi jeziorami.

 

Zdjęcie.: Próbki wody przygotowane do analizy

 

Wyniki analizy parametrów chemicznych w jeziorach: chlorki, fosfor i azot:

Badania skupiały się na trzech kluczowych parametrach. O tym, czym kierowaliśmy się biorąc je pod uwagę, przeczytasz tutaj: https://interreg-baltic.eu/project-pilots/pilots-under-the-interreg-lakes-connect-project-testing-the-quality-of-water-in-lakes/.

 

Chlorki: poziomy chlorków we wszystkich jeziorach są poniżej normy 250 mg/l, ale nadal mogą wskazywać głównie na spływ soli drogowej.

Wykres 1: Średnie stężenie z jonów chlorkowych w jeziorach poddanych badaniom pilotażowym w Polsce, Litwie i Łotwie (czerwone strzałki oznaczają jeziora referencyjne).

Fosfor: wyniki dla fosforu całkowitego wynoszą około 0,6 mg/l i są wyższe w jeziorach o dużym wpływie człowieka. Norma wynosi 0,02 – 0,03 mg/l. Może to być również związane z bliskością pól uprawnych, gdzie fosfor może pochodzić z nawozów. Fosfor może również pochodzić z detergentów, np. kosmetyków, używanych przez osoby kąpiące się w jeziorach turystycznych. Podwyższone wyniki wskazują również na wpływ człowieka w jeziorach referencyjnych.

Wykres 2: Średnie stężenie afosforu całkowitego oraz jonów chlorkowych w jeziorach poddanych badaniom pilotażowym w Polsce, Litwie i Łotwie (czerwone strzałki oznaczają jeziora referencyjne).

Azot: wyniki stężenia azotu całkowitego korelują z jeziorami referencyjnymi – gdzie stężenie wynosiło poniżej 10 mg/l – i są wyższe w innych jeziorach. Wysoki poziom azotu całkowitego stwierdzony dla jeziora Mastis (26,67 mg/l) koreluje z wysokim poziomem MP stwierdzonym w tym jeziorze, co sugeruje, że wszystkie zanieczyszczenia pochodzą z działalności człowieka. Wysoki poziom azotu występuje również w jeziorze Jagodne, które jest uważane za kanał komunikacyjny na szlaku żeglugowym do innych jezior Wielkich Jezior Mazurskich.

Wykres 3: Średnie stężenie azotu całkowitego w jeziorach poddanych badaniom pilotażowym w Polsce, Litwie i Łotwie (czerwone strzałki oznaczają jeziora referencyjne).

Konieczność podejmowania działań zaradczych i opracowania strategii ochrony zasobów wodnych:

Badania, które wykonaliśmy są istotne dla zrozumienia wpływu człowieka na ekosystemy jezior oraz dla opracowania skutecznych strategii ochrony tych zasobów wodnych. Wysokie poziomy fosforu i azotu, szczególnie w jeziorach o intensywnej działalności ludzkiej, wskazują na konieczność podejmowania działań zaradczych, takich jak kontrola użycia nawozów w rolnictwie oraz promowanie świadomego korzystania z kosmetyków, aby ograniczyć wpływ zanieczyszczeń na ekosystemy wodne.

Wnioski dotyczące potrzeby wieloaspektowego podejścia oraz współpracy międzynarodowej w ochronie jezior:

Dane te pokazują, że ochrona jezior wymaga wieloaspektowego podejścia, które uwzględnia zarówno czynniki naturalne, jak i antropogeniczne. Współpraca międzynarodowa w zakresie monitorowania i ochrony zasobów wodnych jest kluczowa dla skutecznego zarządzania ekosystemami jeziorowymi, szczególnie w kontekście zmieniających się warunków środowiskowych i rosnących wyzwań związanych z działalnością człowieka.

Co dalej?

Po zakończeniu badań i analiz nadszedł czas na zestawienie wszystkich wyników i opracowanie rekomendacji, które zostaną przekazane gminom w ramach projektu. Opierając się na zdobytym doświadczeniu podczas pilotażowych badań oraz międzynarodowej wymianie wiedzy, w opracowywanych rekomendacjach znajdą się propozycje i zalecenia mające na celu poprawę jakości wody w jeziorach. Zalecenia obejmą działania w obszarach edukacji, turystyki i prawa.

Interreg Lakes Connect: