Projekty Polska Metrologia 2
Materiały odniesienia – fundament rzetelnych pomiarów
Materiały odniesienia (Reference Materials – RM) odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu ważności wyników pomiarowych w laboratoriach na całym świecie. Są one wykorzystywane w kalibracji aparatury pomiarowej, walidacji metod analitycznych, kontroli jakości badań oraz w testach biegłości i porównaniach międzylaboratoryjnych. Ich zastosowanie ma ogromne znaczenie w wielu dziedzinach, w tym w ochronie środowiska, przemyśle spożywczym, farmaceutycznym oraz w diagnostyce medycznej.
Aby materiały odniesienia mogły spełniać swoje zadanie, muszą być wytwarzane zgodnie z rygorystycznymi standardami jakościowymi. Produkcja certyfikowanych materiałów odniesienia (Certified Reference Materials – CRM) wymaga ścisłego przestrzegania wytycznych zawartych w normie ISO 17034, która określa wymagania dotyczące kompetencji producentów materiałów odniesienia (Reference Material Producers – RMP). Dodatkowo, materiały te muszą spełniać wymagania normy ISO/IEC 17025, regulującej działalność laboratoriów badawczych i wzorcujących, a ich certyfikaty powinny zawierać informacje zgodne z normą ISO 33401 – Reference Materials — Contents of Certificates, Labels and Accompanying Documentation.
W Polsce rośnie zapotrzebowanie na wysokiej jakości materiały odniesienia dostosowane do lokalnych potrzeb i specyficznych matryc badawczych. W odpowiedzi na te potrzeby realizowane są innowacyjne projekty badawcze, których celem jest opracowanie i certyfikacja nowoczesnych, wieloskładnikowych materiałów odniesienia.
Projekty
Multifunkcjonalny roślinny matrycowy materiał odniesienia: liście i owoce truskawek (MultiBio CRM) o certyfikowanej zawartości metali i mikroplastiku dla zapewnienia spójności pomiarowej w polskich laboratoriach.
Kierownik: dr hab. Jakub Karasiński
Wytworzenie multifunkcjonalnego matrycowego materiału odniesienia: Multifunkcjonalne Polskie Wody Naturalne (MPWN CRM) o certyfikowanej zawartości metali, jonów nieorganicznych oraz pozostałości mikroplastiku dla zapewnienia spójności pomiarowej w polskich laboratoriach.
Kierownik: dr Anna Ruszczyńska
Konferencja „Od wzorca do wyniku – rola certyfikowanych materiałów odniesienia”
15–16 października 2025 r.
Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych UW
Więcej informacji: https://cnbch.uw.edu.pl/polskametrologia/konferencja-od-wzorca-do-wyniku/
Wydarzenia związane z upowszechnianiem wyników projektu w 2024 roku:
1. European Symposium on Analytical Spectrometry 2024 (24-28 czerwca 2024, Warszawa) – Podczas European Symposium on Analytical Spectrometry 2024, członkowie konsorcjum projektowego zaprezentowali wstępne założenia projektu oraz pierwsze wyniki badań kandydatów na materiały odniesienia. Wystąpienie plakatowe nosiło tytuł „Development of multifunctional reference materials for environmental and food safety applications”. W ramach wystąpienia plakatowego zaprezentowane zostały wstępne założenia projektu, który ma na celu opracowanie materiałów odniesienia o certyfikowanej zawartości metali i mikroplastiku, przydatnych w analizach bezpieczeństwa środowiska i żywności
2. Międzynarodowa Szkoła Letnia (28 lipca – 3 sierpnia 2024, Checiny) – Zorganizowana przez Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych Uniwersytetu Warszawskiego, prestiżowa Międzynarodowa Szkoła Letnia pt. „Certified Reference Materials for the Quality of Chemical Measurements: Production and Application of CRMs in Research Laboratory”. W wydarzeniu uczestniczyło 35 osób, w tym 18 gości zagranicznych z takich krajów jak Niemcy, Czechy, Meksyk, Ukraina, Słowacja, Brazylia i Peru. Podczas szkoły letniej odbyło się także pierwsze spotkanie projektowe, w którym członkowie konsorcjum projektowego mieli okazję prowadzić warsztaty oraz brać udział w innych zajęciach prowadzonych przez międzynarodowych specjalistów z zakresu metrologii. Wydarzenie to miało na celu podniesienie standardów jakości pomiarów chemicznych w międzynarodowym gronie specjalistów, umożliwiając wymianę doświadczeń i promowanie innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie certyfikowanych materiałów odniesienia.
3. 66. Zjazd Polskiego Towarzystwa Chemicznego (15-20 września 2024, Poznań) – W dniach 15-20 września 2024 roku odbył się 66. Zjazd Polskiego Towarzystwa Chemicznego w Poznaniu, gdzie członkowie konsorcjum projektu zaprezentowali wyniki swoich prac w dwóch wystąpieniach plakatowych: “Multifunkcjonalny roślinny matrycowy materiał odniesienia: liście i owoce truskawek (MultiBioCRM) o certyfikowanej zawartości metali i mikroplastiku dla zapewnienia spójności pomiarowej w polskich laboratoriach” oraz “Wytworzenie multifunkcjonalnego matrycowego materiału odniesienia: Multifunkcjonalne Polskie Wody Naturalne o certyfikowanej zawartości metali, jonów nieorganicznych oraz pozostałości mikroplastiku do zapewnienia spójności pomiarowej dla polskich laboratoriów”. Podczas konferencji uczestnicy mieli okazję wymienić się wiedzą na temat najnowszych osiągnięć w dziedzinie analityki chemicznej i metrologii, a także omówić wyzwania związane z produkcją i certyfikowaniem materiałów odniesienia. Była to doskonała okazja do budowania współpracy naukowej i rozwijania sieci kontaktów z ekspertami i badaczami z całego kraju.
4. Międzynarodowa Konferencja Metrologiczna „New Trends in Metrology” (16-18 września 2024, Kielce) – W dniach 16-18 września 2024 roku w Kielcach odbyła się Międzynarodowa Konferencja Metrologiczna „New Trends in Metrology”, organizowana przez Polską Unię Metrologiczną. W trakcie wydarzenia kierownicy projektów realizowanych w ramach inicjatywy Polska Metrologia wygłosili wykłady dotyczące problemów związanych z technikami analitycznymi oraz certyfikacją materiałów odniesienia (CRM). Konferencja stanowiła istotną platformę wymiany wiedzy na temat nowych wyzwań i rozwiązań w dziedzinie metrologii.
5. Spotkanie zespołów projektów Polska Metrologia (30 października 2024, Warszawa) – W dniu 30 października 2024 roku odbyło się spotkanie zespołów projektowych realizujących badania w ramach inicjatywy Polska Metrologia. Celem spotkania było omówienie postępów w dwóch projektach: Multifunkcyjny roślinny Materiał Odniesienia z Mikroplastikiem (MultiBio CRM) oraz Multifunkcyjny Materiał Odniesienia Polskich Wód Naturalnych z Mikroplastikiem (MPWN). Spotkanie miało charakter roboczy, z obecnością przedstawicieli Głównego Urzędu Miar, Uniwersytetu Warszawskiego oraz innych instytucji współpracujących w ramach projektu. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele zespołów projektowych, dyrekcja Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych Uniwersytetu Warszawskiego oraz prof. dr hab. Jacek Semeniak, Prezes Głównego Urzędu Miar, oraz prof. dr hab. Zygmunt Lalak, prorektor ds. badań Uniwersytetu Warszawskiego. Podczas spotkania omówiono postępy projektów, szczegółowe harmonogramy oraz wyniki badań, a także wyjaśniono wątpliwości związane z dotychczasowymi rezultatami. Dyskutowano także o usprawnieniach, które można wdrożyć w procesie produkcji materiałów odniesienia, aby lepiej odpowiadały oczekiwaniom laboratoriów. Podkreślono również znaczenie współpracy między Uniwersytetem Warszawskim, Głównym Urzędem Miar i innymi uczelniami, w tym Uniwersytetem Jana Kochanowskiego oraz Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Spotkanie stanowiło również doskonałą okazję do omówienia przyszłych kierunków rozwoju badań oraz potencjalnych nowych projektów, które mogą przyczynić się do dalszego rozwoju metrologii w Polsce, szczególnie w kontekście analizy mikroplastiku w różnych matrycach.
