Ekologia Mokradeł

O Grupie

Mokradła należą do najszybciej ginących ekosystemów na Ziemi – wraz z nimi w ogromnym tempie giną zamieszkujące je gatunki. Jednocześnie mokradła pełnią wyjątkowo ważną rolę w funkcjonowaniu biosfery – obiegu wody i pierwiastków (w szczególności wpływając na ich transfer z ekosystemów lądowych do wód śródlądowych i mórz), sekwestracji węgla i regulacji globalnego i lokalnego klimatu. Funkcje te są podstawą świadczonych przez mokradła usług ekosystemowych, których utratę spowodowaną zniszczeniem mokradeł można skompensować jedynie poprzez restytucję przyrodniczą tych ekosystemów na dużą skalę. Nasza grupa badawcza, działająca w ramach Zakładu Ekologii Roślin i Ochrony Środowiska Wydziału Biologii UW, stara się zrozumieć funkcjonowanie mokradeł, przyczyny, mechanizmy i skutki ich degradacji. Zajmujemy się także ekologicznymi podstawami ochrony i restytucji przyrodniczej mokradeł. Szczególne miejsce w naszych działaniach zajmują bagna (mokradła torfowe, torfowiska) oraz rzeki – rozumiane jako ekosystemy ściśle powiązane funkcjonalnie ze swym otoczeniem – zlewnią, doliną rzeczną, terenami zalewowymi. Podstawą naszego warsztatu naukowego jest ekologia roślinności, ale stosujemy też techniki badawcze związane z biogeochemią, ekologią krajobrazu, paleoekologią, a także naukami społecznymi, czy ekonomicznymi. By powiązać badania z praktyką ochrony przyrody oraz edukacją przyrodniczą współpracujemy blisko ze stowarzyszeniem Centrum Ochrony Mokradeł, a także organizacjami międzynarodowymi – International Mire Conservation Group oraz Wetlands International. Zapraszamy do współpracy wszystkich, którym zależy na losie przyrody.

Tematyka badań

Torfowiska niskie – funkcjonowanie, ochrona, restytucja
Torfowiska niskie to najważniejszy typ ekosystemów bagiennych Europy Środkowej, w Polsce stanowią ponad 95% wszystkich torfowisk. W odróżnieniu od zdominowanych przez mchy torfowce torfowisk wysokich, torfowiska niskie są stosunkowo słabo zbadane pod względem mechanizmów akumulacji węgla w torfie, kluczowych procesów biogeochemicznych, czy wpływu gradientów środowiskowych na występowanie gatunków. Pogłębienie tej wiedzy jest potrzebne zwłaszcza w celu skutecznej restytucji zdegradowanych torfowisk niskich. Wskutek odwodnień rolniczych zmieniły się one z ważnych akumulatorów węgla, azotu i fosforu w obszary ich emisji, dokładając się do wzrostu stężenia gazów cieplarnianych w atmosferze i biogenów w wodach powierzchniowych. W dotychczasowych badaniach analizowaliśmy m.in. rolę konkurencji międzygatunkowej dla bogactwa gatunkowego torfowisk niskich, znaczenie koszenia jako metody czynnej ochrony przyrody, efektywność ich restytucji przyrodniczej po użytkowaniu rolniczym w warunkach odwadniania, procesy sukcesji i mechanizmy stabilności w oparciu o dane paleo-ekologiczne oraz mechanizmy akumulacji torfu przez mchy i turzyce w zależności od gradientów środowiskowych. W tym ostatnim kontekście, ważnym zagadnieniem jest tempo produkcji pierwotnej i dekompozycji materii organicznej oraz rola, jaką pełnią w niej mikroorganizmy, a w szczególności grzyby saprotroficzne i mikoryzowe. Najważniejsze tereny naszych badań to Bagna Biebrzańskie i Dolina Rospudy, ale prowadzimy też badania na innych obiektach w Polsce i za granicą (Niemcy, Norwegia, Białoruś, Rumunia).

Rzeki – ocena stanu ekologicznego i zagrożeń, restytucja przybrzeżnych stref buforowych

Rzeki to ekosystemy łączące ląd z wodą, niezmiernie ważne jako biotopy, a jednocześnie kluczowe dla transferu materii i energii między kontynentem a morzem. Nasze badania skupiają się w strefie przybrzeżnej i dotyczą przede wszystkim roli mokradeł nadrzecznych w wyłapywaniu i retencji biogenów, a w efekcie – oczyszczaniu wód gruntowych i powierzchniowych w zlewniach rolniczych. Staramy się też wspomagać organizacje zajmujące się monitorowaniem stanu rzek i ich zagrożeń związanych z realizacją krótkowzrocznej antropocentrycznej koncepcji gospodarki wodnej. Współpracujemy z ekonomistami, starając się zrozumieć i wycenić usługi ekosystemowe rzek, by stworzyć podstawy dla ich uwzględniania w ocenach opłacalności ekonomicznej prac hydrotechnicznych czy renaturyzacyjnych.

Oferta

• Planowanie ochrony i restytucji mokradeł
• Koncepcje tworzenia bagiennych stref buforowych i ocena ich funkcjonowania
• Opis rozwoju torfowisk na podstawie analiz paleoekologicznych
• Monitoring roślinności oraz warunków hydrologicznych i biogeochemicznych mokradeł
• Monitoring gatunków chronionych i siedlisk przyrodniczych

O Kierowniku

Dr hab. Wiktor Kotowski, prof. ucz. jest specjalistą w zakresie ekologii mokradeł, absolwente Uniwersytetu Warszawskiego, doktoryzował się na Uniwersytecie w Groningen w Holandii, habilitował na UW. Odbył roczny staż podoktorski na Uniwersytecie w Antwerpii. Autor lub współautor licznych publikacji oryginalnych i rozdziałów książkowych na temat ekologii, ochrony i restytucji przyrodniczej torfowisk niskich. Obok badań naukowych dużo uwagi poświęca działalności edukacyjnej oraz angażuje się w praktykę ochrony ekosystemów bagiennych w Polsce i na świecie. Członek Zarządu, a w latach 2001-2011 prezes, Centrum Ochrony Mokradeł, a także członek Zarządu International Mire Conservation Group oraz Wetlands International-European Association.